Μέχρι σήμερα, οι δημόσιες συμβάσεις στο εθνικό νομικό πλαίσιο στηρίζουν τις λεγόμενες "Συμβάσεις Κονωνικής Αναφοράς", με κατ' αποκλειστικότητα δικαίωμα συμμετοχής σε ελάχιστους φορείς Κ.Αλ.Ο. και συγκεκριμμένα σε Κοι.Σ.Π.Ε. και Κοιν.Σ.Επ. Ένταξης, σύμφωνα με τον Ν. 4412/2016, άρθρα 107-110 και το Παράρτημα XIV αυτού, αφήνοντας εκτός πλαισίου περισσότερο από το 95% των Κοινωνικών Επιχειρήσεων.
Η τάση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο με τη Σύσταση της Επιτροπής C/2023/1344, όσο και με τις πιο πρόσφατες αναφορές για τις κρατικές ενισχύσεις και τις δημόσιες συμβάσεις, είναι να διευρυνθεί το φάσμα σε όλες τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις ώστε αυτές να γίνουν βιώσιμες και ανταγωνιστικές, χωρίς αποκλεισμούς. Συγκεκριμμένα, αναφέρεται ότι:
Η παροχή αγαθών και υπηρεσιών και η συνεργασία τόσο με τις δημόσιες αρχές όσο και με τις συμβατικές επιχειρήσεις είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, τη δημιουργία εσόδων και τη στήριξη της οικονομικής αυτάρκειας των φορέων της κοινωνικής οικονομίας. Χάρη στα περιθώρια ευελιξίας που προσφέρουν οι ενωσιακοί και εθνικοί κανόνες και στρατηγικές για τις δημόσιες συμβάσεις, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να χρησιμοποιούν τις δημόσιες συμβάσεις με πιο στρατηγικό τρόπο, ορίζοντας καινοτόμα, οικολογικά και κοινωνικά κριτήρια, τα οποία συμβάλλουν τελικά σε μια πιο βιώσιμη, ανταγωνιστική και χωρίς αποκλεισμούς οικονομία. Ωστόσο, οι περισσότεροι διαγωνισμοί εξακολουθούν να κατακυρώνονται αποκλειστικά και μόνο με βάση την τιμή. Δεδομένου ότι οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας έχουν σκοπό να παρέχουν κοινωνικά και συλλογικά οφέλη και όχι υπηρεσίες στη χαμηλότερη τιμή, δυσκολεύονται να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά σε συνήθεις διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων, παρότι είναι σε θέση να προσφέρουν ευρύτερη προστιθέμενη αξία στη διαδικασία σύναψης συμβάσεων.
Ταυτόχρονα, η Σύσταση C/2023/1344, επεκτείνεται και στην συνεργασία με τις συμβατικές επιχειρήσεις:
Υπάρχει επίσης περιθώριο να αυξηθεί η ικανότητα των φορέων της κοινωνικής οικονομίας να αναπτύσσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες, μεταξύ άλλων μέσω της συστηματικότερης ενσωμάτωσης στις αξιακές αλυσίδες των συμβατικών επιχειρήσεων και της συνεργασίας μαζί τους για την από κοινού υποβολή προσφορών για δημόσιες συμβάσεις και τη δημιουργία νέων ευκαιριών στην αγορά.
Ας αρχίσουμε να διερευνούμε τις δυνατότητες των προμηθειών από την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία στη δημιουργία κοινωνικών μερισμάτων, να κάνουμε απολογισμό των παγκόσμιων τάσεων στις κοινωνικές προμήθειες τόσο μεταξύ των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών αγοραστών, να εντοπίσουμε προκλήσεις όσον αφορά την πρόσβαση στις αγορές των φορέων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας και, τέλος, να παρέχουμε συγκεκριμένες συστάσεις για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για το πώς να τις ξεπεράσουν.
Αγοράζοντας κοινωνικά με την κοινωνική οικονομία - Παγκόσμια Δράση του ΟΟΣΑ «Προώθηση των οικοσυστημάτων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας»
Έγγραφο εργασίας
Έγγραφα του ΟΟΣΑ για την Τοπική Οικονομική και Ανάπτυξη της Απασχόλησης (LEED) - 7 Νοεμβρίου 2023
Συμβάσεις για τους Ανθρώπους και τον Πλανήτη
Εισαγωγικός οδηγός για εταιρικούς διαχειριστές και επαγγελματίες προμηθειών
ΟΔΗΓΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ
Από την Buy Social Canada
Να σημειώσουμε, ότι ορισμένες από τις αναφορές στον οδηγό, είναι εκτός ευρωπαϊκής πραγματικότητας και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν συμβουλές για το ελληνικό Οικοσύστημα Κ.Αλ.Ο., αλλά παρατίθενται ως τροφή για τη σκέψη.
Κοινωνικές αγορές — οδηγός για τη συνεκτίμηση κοινωνικών παραμέτρων στις δημόσιες συμβάσεις (2η έκδοση)
Ανακοίνωση της Επιτροπής - Βρυξέλλες, 26.5.2021 - C(2021) 3573 final
15 συχνές Ερωτήσεις για τις Κοινωνικά Υπεύθυνες Δημόσιες Συμβάσεις (ΚΥΔΣ/SRPP)